حسین موسوی، رئیس اداره مهندسی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، روز شنبه، دهم اسفندماه، اعلام کرد که قرار است «کل مرز حدود یک‌هزار کیلومتری افغانستان و ایران» با دیوار امنیتی مسدود شود. این اقدام به‌دلیل افزایش نگرانی‌ها درباره ادامه بحران مهاجرت افغان‌ها به ایران، قاچاق مواد مخدر و فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی در مرز ایران و افغانستان انجام می‌شود. پیش از این، طرح احداث ۳۵۰ کیلومتر دیوار امنیتی در این مرز آغاز شده بود که بخش عمده آن نیز تکمیل شده است، اما رئیس اداره مهندسی نیروهای مسلح ایران گفت که برای مقابله با تهدیدهای امنیتی، امتداد این دیوار به یک‌هزار کیلومتر افزایش یافته است. با اینکه این طرح سه میلیارد یورو هزینه برمی‌دارد، اما نتایج کاربردی آن هنوز مشخص نیست.

به گزارش ایسنا، حسین موسوی در جشنواره روز مهندس انسداد مرزهای ایران با افغانستان را «اقدامی بی‌سابقه» خواند و گفت که تاکنون چنین اقدامی در ایران انجام نشده است. موسوی همچنین افزود که مرز افغانستان با ایران، که در نهایت به مرز ایران و پاکستان می‌رسد، در حال مسدود شدن است و اجرای این پروژه حدود هشت سال زمان خواهد برد.

حسین موسوی هدف اصلی این اقدام را «جلوگیری از قاچاق و تهدیدهای تروریستی» عنوان کرد و گفت که مسئولیت این پروژه در منطقه شمال‌شرقی برعهده ارتش و در منطقه جنوب‌شرقی برعهده مهندسی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

رئیس اداره مهندسی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی همچنین از احداث پادگان‌های نظامی در امتداد مرز خبر داد و گفت که شش پادگانی که عملیات ساخت آن‌ها از پیش آغاز شده تاکنون ۸۵ درصد پیشرفت داشته است.

پس از بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱ و وقوع تنش‌ها و درگیری‌های نظامی میان طالبان و مرزبانان جمهوری اسلامی، هم‌زمان با شکل‌گیری موج گسترده‌ای از مهاجرت افغان‌ها به ایران، مقام‌های امنیتی جمهوری اسلامی از افزایش قاچاق مواد مخدر، به‌ویژه مواد مخدر صنعتی، از افغانستان به ایران خبر دادند. در سه سال و نیم گذشته، درگیری‌های سنگین مرزی میان دو طرف باعث تلفات جانی شده و نگرانی‌ها درباره امنیت مرزها را افزایش داده است.

براساس گزارش‌ها، گروه شبه‌نظامی جیش‌العدل که علیه جمهوری اسلامی فعالیت می‌کند، از ناامنی در مرزهای ایران با افغانستان و پاکستان بهره می‌برد و همچنین به سلاح‌های آمریکایی رهاشده در افغانستان دسترسی دارد. در ویدیوهای منتشرشده از این گروه در رسانه‌های اجتماعی، مشاهده می‌شود که اعضای آن به سلاح‌های آمریکایی مجهز شده‌اند که نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان از آن‌ها استفاده می‌کردند. این گروه همچنین ویدیوهایی از حمله به نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی منتشر کرده است که در آن‌ها از سلاح‌های تک‌تیرانداز آمریکایی و دوربین دید در شب استفاده شده است.

کاربرد دیوار امنیتی در تامین امنیت مرزها

این نخستین بار است که جمهوری اسلامی مرز زمینی‌اش با افغانستان را با احداث دیوار امنیتی مسدود می‌کند، اما پیش‌تر ترکیه نیز با اقدامی مشابه در مرزهای خود با ایران و سوریه، تلاش کرده است از مهاجرت غیرقانونی و تهدیدهای امنیتی جلوگیری کند.

به‌رغم برخورداری نیروهای مرزبانی ترکیه از تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته برای نظارت بر مرزها، روند ورود مهاجران غیرقانونی از خاک ایران به ترکیه همچنان ادامه دارد. منابعی در میان مهاجران افغان در ایران و ترکیه به ایندیپندنت فارسی گفته‌اند که روزانه ده‌ها نفر از مهاجران با روش‌های مختلف، ازجمله بریدن سیم‌های خاردار، از دیوار عبور می‌کنند. یکی از این مهاجران، که به‌تازگی از مرز زمینی ماکو وارد خاک ترکیه شده است، گفت که برخی قاچاقچیان در چندین نقطه زیر دیوار امنیتی تونل حفر کرده‌اند و مهاجران را از این تونل‌ها عبور می‌دهند.

در یکی از ویدیوهایی که در روزهای اخیر یکی از قاچاقچیان افغان در تیک‌تاک و اینستاگرام منتشر کرده است، او را در حال عبور دادن مهاجران از خاک ایران به ترکیه از طریق تونلی که در زیر دیوار امنیتی حفر شده است، می‌بینیم.

هم‌زمان، ویدیوهایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است که قاچاقچیان مواد مخدر را در حال پرتاب محموله‌های مواد مخدر از خاک افغانستان به ایران نشان می‌دهد. کاربرانی که این ویدیوها را منتشر کرده‌اند، نوشته‌اند که استفاده از فلاخن برای پرتاب بسته‌های مواد مخدر از مرز یک روش کم‌هزینه و آسان است. قاچاقچیان افغان و ایرانی، که در دو سوی مرز حضور دارند، با این روش توانسته‌اند ضمن دور زدن دیوار امنیتی با هزینه کم به فعالیتشان ادامه دهند.